Sunda asalna ti kecap Su = Alus/ Alus, sagala hiji hal anu ngandung unsur kahadean, urang Sunda boga kayakinan ngabogaan etos/ watek/ sipat Kasundaan minangka jalan nuju keutamaan hirup. Watek / sipat Sunda anu dimaksud nyaéta cageur, bageur (alus), bener, singer (mawas diri), sarta pinter (calakan) anu geus dijalankeun saprak jaman Salaka Nagara nepi ka ka Pakuan Pajajaran, geus mawa kamakmuran sarta karaharjaan leuwih ti 1000 warsih.
Sunda mangrupa kabudayaan masarakat anu cicing di wewengkon kulon pulo Jawa tapi kalayan leumpangna wayah geus sumebar ka sagala rupa penjuru dunya. Minangka hiji suku, bangsa Sunda mangrupa cikal bakal nangtungna peradaban di Nusantara, di mimitian kalayan nangtungna karajaan pangkolotna di Indonésia, nyaéta Karajaan Salakanagara sarta Tarumanegara. Komo nurutkeun Stephen Openheimer dina bukuna dijudulan Sundaland, Tatar Sunda/ Paparan Sunda (Sundaland) mangrupa puseur peradaban di dunya. Saprak ti mimiti nepi ka kiwari, budaya Sunda kabentuk minangka hiji budaya luhur di Indonésia. Tapi, modernisasi sarta asupna budaya luar laun-laun ngikis kaluhuran budaya Sunda, anu nyieun etos sarta watek manusa Sunda.
Harti kecap Sunda pohara luhur, nyaéta cahya, cemerlang, bodas, atawa bersih. Harti kecap Sunda éta henteu ngan dipidangkeun dina penampilan, tapi ogé didalami dina haté. Alatan éta, urang Sunda anu 'nyunda' perlu ngabogaan haté anu luhur ogé. Éta pisan anu perlu dipahaman lamun mitresna, sakaligus reueus ka budaya Sunda anu dipibogana.
Saban bangsa ngabogaan etos, kultur, sarta budaya anu béda. Tapi teu pisan-pisan heran lamun aya bangsa anu boga hasrat menanamkan etos budayana ka bangsa séjén. Alatan beranggapan, yén etos sarta kultur budaya ngabogaan kaleuwihan. Kecenderungan ieu kasampak dina etos sarta kultur budaya bangsa urang, alatan dina sawatara dékadeu geus kahébos ku budaya bangsa séjén. Arus modernisasi menggempur budaya nasional anu jadi jati diri bangsa. Budaya nasional kiwari kasampak pohara kuna, komo aya generasi ngora anu éra diajarna. Pangabisa ngawasa kasenian tradisional dianggap teu méré mangpaat. Rasa bangsa beuki terkikis, alatan budaya bangsa séjén leuwih kasampak menyilaukan. Kaayaan memprihatinkan ieu ogé lumangsung dina budaya Sunda, ku kituna urang Sunda kaleungitan jati dirina.
Pikeun nyanghareupan keterpurukan kabudayaan Sunda, aya alusna urang ngaléngkah ka tukang tiheula. Diajar, sarta ngumpulkeun keusik mutiara anu ambacak salila ieu. Loba petuah bijak sarta hasanah kedalan nini moyang jadi berkarat, alatan henteu kungsi tersentuh nu bogana. Hal ieu disebabkan kahoréam pikeun diajar kalayan seksama, komo maranéhanana beranggapan tinggaleun jaman. Lamun dipelajari, sabenerna pancaran étika moral Sunda ngabogaan hasanah hikmah anu rongkah. Hal éta terproyeksikan liwat talarina. Alatan éta, marilah urang kenali balik, sarta menguak sawatara butir titilar nini moyang Sunda anu ampir.
Aya sawatara etos atawa watek dina budaya Sunda ngeunaan hiji jalan nuju keutamaan hirup. Sajaba ti éta, etos sarta watek Sunda ogé bisa jadi bekel kasalametan dina ngambah kahirupan di dunya ieu. Etos sarta watek Sunda éta aya lima, nyaéta cageur, bageur, bener, singer, sarta pinter anu geus lahir kira-kira jaman Salakanagara sarta Tarumanagara. Aya wangun séjén kedalan sasipuh Sunda anu lahir dina abad kasebut. Lima kecap éta diyakini sanggup nyanghareupan keterpurukan alatan pangjajahan dina jaman éta. Coba urang resapi pelita kahirupan liwat lima kecap éta. Kabéh ieu minangka dasar utama urang Sunda anu hirupna kudu 'nyunda', kaasup para pamingpin bangsa.
Cara meresapinya kalayan nyurtian hartina. Cageur, nyaéta kudu cageur jasmani sarta rohani, cageur mikir, cageur boga pamadegan, cageur lahir sarta batin, cageur moral, cageur migawé sarta bertindak, cageur berprasangka atawa menjauhkan sipat suudzonisme. Bageur nyaéta boh haté, nyaah ka sasama, loba méré pamadegan sarta kaidah moril terpuji atawa materi, henteu pelit, henteu émosional, boh haté, penolong sarta ikhlas ngajalankeun sarta mengamalkan, lain ngan dibaca boh diucapkan waé. Bener nyaéta henteu bohong, henteu asal-asalan dina mengerjakan pancén pakasaban, amanat, lempeng ngajalankeun ageman, bener dina mingpin, berdagang, henteu memalsu atawa ngurangan timbangan, sarta henteu ngarusak alam. Singer, nyaéta pinuh mawas diri lain was-was, mengerti dina saban pancén, mendahulukan batur saméméh pribadi, pandai ngahargaan pamadegan anu séjén, pinuh kaasih nyaah, henteu gancang ambek lamun dikritik tapi diresapi harti esensinya. Pinter, nyaéta pandai élmu dunya sarta ahérat, mengerti élmu ageman nepi ka ka dasarna, lega hontalan élmu dunya sarta ahérat cacak béda kayakinan, pandai menyesuaikan diri jeung sasama, pandai mengemukakan sarta membereskan masalah pelik kalayan wijaksana, sarta henteu ngarasa singer sorangan bari menyudutkan batur.
Asal: Bapa Eman Sulaeman, Yayasan Hanjuang Bodas, Bogor.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar